REDİF VE KAFİYE DERS NOTLARI

REDİF   
Mısra sonlarında yazılışları, okunuşları, anlamları ve görevleri aynı olan
eklerin, kelime ve kelime gruplarının tekrar edilmesine "redif"
denir.

Örnek-1

Bizim elde bahar olur, yaz olur.

Göller dolu ördek olur, kaz olur.

Sevgi arasında yüz bin naz olur.

Suçumu bağışla, ben sana kurban. (Ercişli Emrah)

Örnek-2

Bu ıslıkla uzayan, dönen, kıvrılan yollar,

Uykuya varmış gibi görünen yılan yollar

Başını kaldırarak boşluğu dinliyordu.

Gökler bulutlanıyor, rüzgar serinliyordu. (F. Nafiz Çamlıbel)

Genel Örnekler:

Gündüzler size kalsın, verin karanlıkları

örtün, üstüme Örtün serin karanlıkları

Bu parçada "karanlıkları" sözcükleri aynı anlamda
olduğundan, sözcük (halinde) durumunda rediftir. -in" ekleri, kişi ekidir;
aynı görevdedir. Kişi ekinden önceki "er" sesleri kafiyedir.

Üstümüze gelen boran, kış gibi

Şahin pençesinde yavru kuş gibi

Seher sabahında rüya düş gibi

Çağırta bağırta aldı dert beni .

Bu parçada "gibi" sözcükleri redif, "ş" sesi uyaktır.

Siyah kaküllerin dökmüş

Kail güllere güllere

Ala gözlerini dikmiş

ince yollara yollara

Bu parçada "-miş" eki, her iki sözcükte de geçmiş
zaman ekleri olarak aynı görevde kullanıldığından ek halinde rediftir, "-lere" ve "-lara" eklerinde de çoğul eki ve durum
ekleri (hal ekleri) aynı görevde olduğundan ek halinde rediftir. Bu eklerden
önceki, "k"
ve "l"
sesleri uyaktır.

Elini koynuna sokma

Seni sen den sakınırım

Sen bir kuzu ben bir kurdum

Seni ben den sakınınm

Bu parçada "sakınırım" sözcükleri" ve "den" durum ekleri rediftir,
"-den" durum ekinden önceki iki ses "en" uyaktır.

KAFİYE (UYAK)

Mısra sonlarındaki yazılışları ve
okunuşları aynı, anlamları ve görevleri farklı kelimelerin, eklerin
benzerliğine kafiye denir.

Yanıp tutuşmadan aylarca yummadım gözümü,

Nücuma sor ki, bu kirpikler uyku görmüş mü?  (Mehmet Akif
ERSOY)

KAFİYE ÇEŞİTLERİ

1) Yarım Kafiye

     Tek ses
benzerliğine dayanan kafiyedir.

Örnek-1

Ben çektiğim kimler çeker

Gözlerim kanlı yaş döker

Bulanık bulanık akar

Dağlarım seliyim şimdi (Kul Mustafa)

Örnek-2

İstedim kendimi bu göle atam

Elimi uzatıp yavruyu tutam

Örnek-3

Üstümüzden gelen boran kış gibi

Şahin pençesinde yavru kuş gibi

Seher sabahında rüya düş gibi

Çağıta bağırta aldı dert beni

2) Tam Kafiye

     İki ses
benzerliğine dayanan kafiye türüdür.

Örnek-1

Yollarda kalan gözlerimin nurunu yordum,

Kimdir o, nasıldır diye rüzgarlara sordum,

Hulyamı tutan bir büyü var onda diyordum

(Y. Kemal Beyatlı)

Örnek-2

Sen miydin o afet ki dedim, bezm-i ezelde

Bir kanlı gül ağzında ve mey kasesi elde,

Bir sofrada içtik, ikimiz aynı emelde,

Karşımda uyanmış gibi bir baktı sarardı. (Yahya Kemal
Beyatlı)

Örnek-3

On atlıya karar verdim yaşını

Yenice sevdaya salmış başını

El yanında yakar gider kaşını

Tenhalarda gülüşünü sevdiğim.

3) Zengin Kafiye

     Üç ya da daha
çok ses benzerliğine dayanan kafiye türüdür.

Örnek-1

Ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk,

Soğuk bir mart sabahı.. Buz tutuyor her soluk     (Faruk Nafiz Çamlıbel)

Örnek-2

Baygın bir ihtizaz ile bi-huş akar dere,

Sahillerinde çocuklar uzanmış çemenlere. (Orhan Seyfi
Orhon)

Örnek-3

Miskin Yunus biçareyim

Baştan ayağa yareyim

Dost ilinden avareyim

Gel gör beni aşk neyledi    (Yunus Emre)

4) Cinaslı Kafiye

    Anlamları ayrı, fakat
yazılış ve okunuşları aynı olan kelime ve kelime gruplarının mısra sonunda
tekrarı ile oluşan kafiyedir.

Örnek-1

Niçin kondun a bülbül

Kapımdaki asmaya

Ben yarimden vazgeçmem

Götürseler asmaya

Örnek-2

Bilmem ki yaz mı gelmiş

Niçin açmış gül erken

Aklımı kayıp ettim

Nazlı yarim gülerken

Örnek-3

Kendin çöz kendin
tara                       Bağ
bana

Değmesin el başına                             Bahçe
sana bağ bana

Ben yarime
kavuştum                         Değme
zincir kar etmez

Darısı el başına                                  
Zülfün teli bağ bana

KAFİYE ŞEMASI

Mısraların son seslerine bakılarak bir
dörtlüğün kafiye düzeni çıkarılır. Kafiye düzenlerinin, mısralarının son
seslerindeki düzene göre çeşitleri vardır.

1. Düz Kafiye:   "a a a b" 
"bbbc"   "cc"   "a a b
b"   olmalı.

İftardan önce gittim Atik-Valde semtine

Kaç defa geçtiğim bu sokaklar, bugün yine,

Sessizdiler, Fakat Ramazan maneviyyeti

Bir tatlı intizara çevirmiş sukuneti

2.  Çapraz Kafiye: "a b a b"   "cdcd"
olmalı.

Hayran olarak bakarsınız da

Hülyanızı fetheder bu hali

Beş yüz sene sonra karşınızda

İstanbul fethinin hayali

3.Sarma Kafiye: "a b b a"   "cdcd" olmalı.

İhtiyar, elini bağrına soktu,

Dedi ki: "İstanbul muhasarası

Başlarken aldığım gaza yarası

İçinden çektiğim bu oktu.