Kaynak bakımından birbirine yakın olan diller
bir aile teşkil ederler. Dünya dilleri bu şekilde çeşitli dil ailelerine
ayrılırlar. Bir dil ailesi tarihin bilinmeyen devirlerinde bir ana dilden çıkan
dillerin oluşturduğu topluluktur. Bu diller arasındaki benzerlikler böyle bir
varsayımı kuvvetlendirmektedir. Bir ana dilin yazılı belgeleri olmadığı halde
birçok özelliklerini kendisinden türemiş bulunan ailedeki dilleri
karşılaştırarak tesbit etmek mümkün olabilmektedir.
bir aile teşkil ederler. Dünya dilleri bu şekilde çeşitli dil ailelerine
ayrılırlar. Bir dil ailesi tarihin bilinmeyen devirlerinde bir ana dilden çıkan
dillerin oluşturduğu topluluktur. Bu diller arasındaki benzerlikler böyle bir
varsayımı kuvvetlendirmektedir. Bir ana dilin yazılı belgeleri olmadığı halde
birçok özelliklerini kendisinden türemiş bulunan ailedeki dilleri
karşılaştırarak tesbit etmek mümkün olabilmektedir.
Dünyadaki başlıca dil aileleri şunlardır:
1. Hint-Avrupa dilleri ailesi:
a. Hint-İran Dilleri: İran, Afgan, Pakistan, Hindistan, Sri Lanka, Nepal
dilleri,
b. Slav Dilleri: Rusça, Bulgarca, Lehçe (Polonya), Çekçe, Slovakça, Baltık
dilleri,
c. Roman Dilleri (Latinceden türetilmiş diller): İtalyanca, Fransızca,
İspanyolca, Portekizce, Rumence...
ç. Cermen Dilleri: İngilizce, Almanca, Felemenkçe, İsveççe,
Norveççe...
2. Hami-Sami dilleri:
a. Hami Dilleri: Eski Mısır dili, Kuşi dili, Libya-Berber dili, Çad dili,
b. Sami Dilleri: Arapça, İbranice (Kenanca), Habeşçe, Akatça.
Bu ailenin yaşayan en önemli dilleri Arapça ve İbranicedir.
a. Hint-İran Dilleri: İran, Afgan, Pakistan, Hindistan, Sri Lanka, Nepal
dilleri,
b. Slav Dilleri: Rusça, Bulgarca, Lehçe (Polonya), Çekçe, Slovakça, Baltık
dilleri,
c. Roman Dilleri (Latinceden türetilmiş diller): İtalyanca, Fransızca,
İspanyolca, Portekizce, Rumence...
ç. Cermen Dilleri: İngilizce, Almanca, Felemenkçe, İsveççe,
Norveççe...
2. Hami-Sami dilleri:
a. Hami Dilleri: Eski Mısır dili, Kuşi dili, Libya-Berber dili, Çad dili,
b. Sami Dilleri: Arapça, İbranice (Kenanca), Habeşçe, Akatça.
Bu ailenin yaşayan en önemli dilleri Arapça ve İbranicedir.
3. Bantu dilleri:
Bu aileye Afrika'nın büyük bir kısmında konuşulan Bantu dilleri girer.
Bu aileye Afrika'nın büyük bir kısmında konuşulan Bantu dilleri girer.
4. Çin-Tibet dilleri: Çince, Tibetçe, Vietnamca ve Kmerce bu gruba dahildir.
5. Ural-Altay dilleri:
Ural ve Altay dilleri akrabalığı öteden beri tartışma konusu olmuştur. Ne var
ki, genel görüşe göre, bu iki kol tek kaynatan çıkmış, ancak zamanla akrabalık
bağları çok zayıflamıştır.
5. Ural-Altay dilleri:
Ural ve Altay dilleri akrabalığı öteden beri tartışma konusu olmuştur. Ne var
ki, genel görüşe göre, bu iki kol tek kaynatan çıkmış, ancak zamanla akrabalık
bağları çok zayıflamıştır.
Ural ve Altay dillerin akrabalığı bugün için aşağıdaki benzerliklere
dayanmaktadır:
· Her ikisi de eklemeli dildir. Yani her iki kolda da sözcük yapısı
aynıdır.
· Bu dillerin tümce yapıları da birbirinin aynıdır.
· Bu dillerde ünlü uyumu da ortak özellik olarak kendini gösterir.
· Räsänen'e göre, ünlü bolluğu ve ünsüz seyrekliğiyle sözcük başında ünsüz
yığılışmasının bulunmaması da Ural-Altay dillerinin ortak özelliğidir.
· Ural-Altay dillerinde bazı eklerin hem eylemlerde çekim eki hem de
sözcük türetmede yapım eki gibi kullanılması da önemli bir benzerliktir.
· Bu diller arasında sözcük benzerliklerine ve eşliklerine de rastlanmaktadır:
TÜRKÇE | <>
>FİNCE | <>
>
Ben | <>
>Min | <>
>
Sen | <>
>sin | <>
>
Ural-Altay dilleri, adından da
anlaşılacağı gibi Ural ve Altay olmak üzere iki kola ayrılır:
anlaşılacağı gibi Ural ve Altay olmak üzere iki kola ayrılır:
YAPI BAKIMINDAN DÜNYA DİLLERİ
Dünya dilleri yapı bakımından üç grupta incelenir:
1. Tek Heceli Diller (Ayrımlı diller)
(Alm: isolierende sprachen; Fr: langues
isolantes; İng: isolating languages): Bu dillerde her kelime tek heceden
ibarettir. Kelimelerin çekimli şekilleri yoktur, yani daima kök durumundadır.
Cümle çekimsiz kelimelerin bir araya gelmesiyle oluşturulur. Cümlenin anlamı
genellikle kelimelerin sıralanışından anlaşılır. Konuşmada ise birbirine çok
benzeyen kelimeleri ayırt etmek üzere çok zengin bir vurgu sistemi
oluşturulmuştur. Çin ve Tibet dilleri bu gruba girer. Bu diller, aynı zamanda, tek
seslemli diller (tek heceli diller) (Alm: wurzelsprachen, einsilbige
sprachen; Fr: langues monosyllabique, langues atomiques; İng: monosyllabic
languages, radical languages) arasında yer almaktadır.
isolantes; İng: isolating languages): Bu dillerde her kelime tek heceden
ibarettir. Kelimelerin çekimli şekilleri yoktur, yani daima kök durumundadır.
Cümle çekimsiz kelimelerin bir araya gelmesiyle oluşturulur. Cümlenin anlamı
genellikle kelimelerin sıralanışından anlaşılır. Konuşmada ise birbirine çok
benzeyen kelimeleri ayırt etmek üzere çok zengin bir vurgu sistemi
oluşturulmuştur. Çin ve Tibet dilleri bu gruba girer. Bu diller, aynı zamanda, tek
seslemli diller (tek heceli diller) (Alm: wurzelsprachen, einsilbige
sprachen; Fr: langues monosyllabique, langues atomiques; İng: monosyllabic
languages, radical languages) arasında yer almaktadır.
2. Çekimli diller (Bükümlü diller)
(Alm: flektierende sprachen; Fr: langues
flexionnelles; İng: inflexional languages):Bu dillerde, çekim sırasında ve yeni
kelimeler türetilirken kelime kökleri genellikle değişir ve tanınmayacak hale
gelir. Ekler kelimenin önüne, ortasına veya sonuna gelebilir. Bazı dillerde ise
kelime kökü ile yeni kelime veya kelime çekimi arasında daima açık bir bağ,
ilgiyi gösteren bir iz vardır. Kelime kökündeki asıl sesler yeni kelimede veya
kelime halinde hep aynı kalırlar. Sami dilleri, Hint-Avrupa dilleri bu gruba
girerler.
flexionnelles; İng: inflexional languages):Bu dillerde, çekim sırasında ve yeni
kelimeler türetilirken kelime kökleri genellikle değişir ve tanınmayacak hale
gelir. Ekler kelimenin önüne, ortasına veya sonuna gelebilir. Bazı dillerde ise
kelime kökü ile yeni kelime veya kelime çekimi arasında daima açık bir bağ,
ilgiyi gösteren bir iz vardır. Kelime kökündeki asıl sesler yeni kelimede veya
kelime halinde hep aynı kalırlar. Sami dilleri, Hint-Avrupa dilleri bu gruba
girerler.
3. Eklemeli diller (Bitişimli diller, bitişken, bağlantılı diller)
(Alm: aglutinierende sprachen; Fr:
langues agglutinantes; İng: agglutinating languages):
langues agglutinantes; İng: agglutinating languages):
Bu dillerde isim ve fiil çekimleri ile
yeni kelimelerin teşkilinde kök değişmez. Kökün önüne veya sonuna birtakım
ekler getirilerek kelime yapımı veya çekimi gerçekleştirilir. Ural-Altay
dilleri bu gruba girer. Türkçemiz sondan eklemeli bir dildir: göz-le-m-ci
gel-ecek-ler-miş
yeni kelimelerin teşkilinde kök değişmez. Kökün önüne veya sonuna birtakım
ekler getirilerek kelime yapımı veya çekimi gerçekleştirilir. Ural-Altay
dilleri bu gruba girer. Türkçemiz sondan eklemeli bir dildir: göz-le-m-ci
gel-ecek-ler-miş
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder